• با سلام و درود بر شما

ممکن است تاکنون  نام عملیات حرارتی را شنیده باشید ، شاید هم خیر ، اما ممکن است در بعضی  از فیلم ها و تصاویر و مقالات روزنامه ها و مجلات حتما نام آهنگری و آهنگر به گوشتان رسیده باشد یا تصاویر آن ها را دیده باشید ، مثلا در یک فیلم می بینیم که یک استاد آهنگر ، فلزی را در یک آتش گداخته می گذارد و آن را خارج ، روی یک صفحه سنگی یا فلزی می گذارد و  بر روی آن با پتک یا چکش می کوبد و آن را فرم می دهد و به عنوان مثال به شکل یک شمشیر ، چاقو  یا یک ابزار کشاورزی ، باغبانی ، انواع وسایل و ادوات  فلزی و ادوات جنگی  یا سایر مصنوعات فلزی ، در می آورد و بلافاصله آن را در یک بشکه یا حوضچه آب سرد می کند که در اصطلاح عملیات حرارتی امروزی ، آن را کوئنچ آب سرد می نامند .

این داستانی که خدمتتان عرض شد نمونه ای از روش عملیات حرارتی فولاد می باشد که در گذشته به شکل  سنتی  مرسوم بوده  و امروزه با پیشرفت هایی که در صنعت ساخت مصنوعات فلزی و مهندس مواد (متالورژی ) شکل گرفته است و نیاز صنایع درگیر مانند صنایع خودروسازی سنگین و نیمه سنگین و موتوری ، صنایع ماشین آلات راه سازی و معادن ،  صنعت هوانوردی ،  دریانوردی ، هوافضا ،  ماشین سازی ، ریسندگی و بافندگی ، صنایع کارخانجات مواد شوینده ، صنایع غذایی ، صنایع دارویی ، صنعت برق ، آب ، گاز و  صنایع ساخت و تولید و سایر صنایع دیگر را ، به خود معطوف ساخته است .

هم زمان با پیشرفت صنایع و نیاز آنها به مصنوعات فلزی از قبیل : انواع شفت ها ، چرخ دنده ها ، قالب ها و سایر قطعات و مصنوعات فلزی ، صنعت مهندسی مواد نیز هم گام با آنها در جهت رفع نیازهای این صنایع نیز قدم برداشته است .

حال با توصیفاتی که خدمت شما عرض شد این سوال پیش می آید که جایگاه مهندسی مواد ( متالورژی ) و عملیات حرارتی فولاد و چدن و سایر عملیات های حرارتی فلزات دیگر چه تاثیری بر عملکرد این صنایع و قطعات تولیدی این صنایع دارد؟

با توجه به نوع فولادها و نوع آلیاژ آنها  و کاربرد آنها در صنایع مختلف و هزینه های بالای تولید انواع این فولادها بنا به نوع آلیاژ فولاد و نیاز صنایع و تولید انواع قطعات فولادی و چدنی این صنایع چه کوچک و چه بزرگ با هزینه مناسب و به صرفه ، بستر این نیاز را به این سمت سوق می دهد که قطعات ساخته شده فلزی دارای کیفیت و کمیت و دوام طولانی باشند اگر به صورت عمیق تر بنگریم با توجه به نوع قطعات و رسیدن به مرحله بهره برداری از قطعات ، این قطعات در زمان چیدمان و مونتاژ تحت تاثیر عواملی چون فرسایش ، فشار ، دوران بالا ، دوران پایین ، ساییدگی ، خستگی ، وجود مک و حفره ناشی از ریخته گری ، عدم نرماله کردن ، عدم تنش زدایی ، ایرادات ماشین کاری و سایر عوامل قرار دارند و باعث می شود که دوام و عمر قطعه کاهش یا افزایش بیابد .

با عنایت شما عزیزان به توضیحات بالا شاید به این مفهوم رسیده باشید که که جایگاه عملیات حرارتی فلزات و جایگاه مهندسی مواد (متالورژی) مخصوصا فولاد و چدن در متن بالا نهفته باشد ، یعنی اینکه قطعاتی که برای منظور خاصی طراحی و ساخته می شوند وابسته به نوع کارکرد آنها ، عملیات حرارتی خاصی را نیز باید مد نظر داشت و تمام فولادها و چدن ها بنا به نوع آلیاژشان دارای عملیات حرارتی تقریبا مشترک و نیمه مشترک و در بعضی از مواقع عملیات حرارتی خاصی را در بر خواهند داشت .

انواع عملیات حرارتی فلزات فولاد و چدن :

1. عملیات حرارتی القایی (INDUCTION)
2. عملیات حرارتی حجمی 
3. عملیات حرارتی نیتراته